Najczęściej, kiedy słyszymy pojęcie „strach”, nie mamy z nim pozytywnych skojarzeń. Słowo to w pierwszej kolejności nasuwa nam na myśl odczuwanie pewnego rodzaju napięcia i zmian fizjologicznych, jakie zachodzą w naszym ciele. Bardzo często jest to emocja przez nas niepożądana – każdy z pewnością znajdzie w swoim życiu wiele historii, które mogą być tego dowodem. Trema na scenie może spowodować, że zatniemy się i zapomnimy tekstu, natomiast odczuwanie obaw podczas egzaminu na prawo jazdy może negatywnie wpłynąć na naszą uwagę, co najczęściej doprowadza do błędu i – w konsekwencji – niezaliczonego egzaminu.
Mimo tych sytuacji, warto pamiętać, że stres jest jedną z cech pierwotnych, która swe źródło czerpie z instynktu przetrwania. Silne emocjonalne napięcie pojawia się w sytuacjach realnego zagrożenia i powoduje naturalną reakcję organizmu, która może przybrać postać gotowości do walki lub ucieczki przed niebezpieczeństwem. Możemy więc powiedzieć, że strach może mieć na nas pozytywny wpływ, gdy jego efektem jest ochrona nas samych lub naszego interesu. Niestety, czasem strach, który odczuwamy, może nas paraliżować i utrudniać nam dążenie do celu. Odczuwanie emocji, które silnie wiążą się ze strachem może też nieść za sobą negatywne skutki, które stają się wrogami w naszym codziennym funkcjonowaniu – zaburzenia lękowe.
Warto więc dokonać rozróżnienia między znaczeniem pojęć strachu i lęku. Uczucie strachu pojawia się w nas w obliczu realnego niebezpieczeństwa, np. kiedy przechodzimy przez przejście dla pieszych i dostrzegamy pędzący w naszą stronę samochód. Lęk natomiast pojawia się mimo braku jakiegokolwiek zagrożenia. Freud uważał, że lęk jest rezultatem psychicznego konfliktu i jest pewnego rodzaju sygnałem, który ostrzega o zagrożeniu w obszarze nieświadomości. W odpowiedzi na ten sygnał często aktywują się w nas mechanizmy obronne, których zadaniem jest to, by myśli i uczucia dotyczące konfliktu nie przedostały się do naszej świadomości. Wgłębiając się dalej w zagadnienie lęku, możemy wyróżnić jego rodzaje, z których każdy z nich może być przeżywany na poziomie świadomym lub nieświadomym.
W literaturze pojawia się wiele terminów, które opisują różne rodzaje lęku. Możemy więc zauważyć, że lęk może dotyczyć ważnych dla nas obszarów, takich jak np. obawy przed utratą ukochanej osoby, lęku przed uszkodzeniem ciała, obaw przed konsekwencjami naruszenia naszych wartości czy obawy przed katastrofalnym przytłoczeniem, zaatakowaniem bądź zniszczeniem naszej własnej osoby.
Warto zauważyć, że zaburzenia lękowe dwukrotnie częściej dotykają kobiet. Głównymi przyczynami takiego stanu rzeczy mogą być czynniki hormonalne, zdarzenia życiowe (ciąża, menopauza) czy presja kulturowa, która dotyka kobiety. Odnosi się ona do tego, by najpierw zaspokajać potrzeby innych, a dopiero później własne. Nie bez znaczenia jest również fakt, że kobiety mają często większą łatwość, by przyznać się przed specjalistą do odczuwania lęku.
Osoby doświadczające lęku mogą zauważyć u siebie m.in. słabą koncentrację uwagi, która szybko może ulegać rozproszeniu, czy problemy ze snem. W ich ciele może dominować napięcie i mogą pojawiać się takie objawy, jak duszności, spocone dłonie, poczucie łaskotania w żołądku lub ciasnej obręczy wokół głowy.
Wśród zaburzeń lękowych możemy wyróżnić m.in. zespół lęku napadowego, fobie czy zespół lęku uogólnionego. Ich szczegółowe rozpoznanie oraz leczenie wymaga kontaktu ze specjalistą i podjęcia psychoterapii, która umożliwi pacjentowi zrozumienie przyczyn tych zaburzeń i wesprze go w codziennym funkcjonowaniu.
