Zaburzenia afektywne dwubiegunowe dotykają od 0,3 do 1,5% całej populacji a trzecia dekada życia to czas na kiedy przypada ich początek, w równym stopniu dotykają one kobiet jak i mężczyzn. Kraepelin pierwotnie zaburzenia afektywne dwubiegunowe nazywał „obłędem maniakalno – depresyjnym”, gdyż zaburzenia te charakteryzują się zmiennymi stanami nastroju określanymi jako: depresyjne, maniaklane, hipomianiakalne lub mieszane.
Epizody maniakalne to czas, w którym osoba przeżywa podwyższony lub drażliwy nastrój. Często towarzyszą jej trudności ze snem, koncentracją i skupieniem uwagi. Charakterystyczna jest tu gonitwa myśli, zawyżone poczucie własnej wartości, pobudzenie psychoruchowe i wielomówność. Podczas epizodu maniakalnego pacjent może podejmować działania, które, choć może wydają się przyjemne, mogą nieść za sobą pewnego rodzaju ryzyko i niebezpieczeństwo, jak m.in. nadmierne wydawanie pieniędzy, niespodziewane, nagłe wyjazdy czy rozhamowanie seksualne. Czasem w pełnoobjawowych epizodach maniakalnych mogą pojawić się zaburzenia myślenia, urojenia i omamy zgodne z przeżywanymi nastrojami. Mania charakteryzuje się również nadmiarem energii.
Epizody depresyjne charakteryzują się zaś wyraźnym spadkiem tempa wykonywanych czynności, problemami z koncentracją uwagi, trudnościami w podejmowaniu nawet błahych, codziennych decyzji. U osób doświadczających epizodu depresyjnego pojawia się obniżony nastrój i niższe poczucie własnej wartości. Często towarzyszy temu rezygnacja z dotychczasowych aktywności oraz wycofanie z kontaktów społecznych. Podczas tego epizodu mogą pojawiać się również myśli samobójcze.
Warto zaznaczyć, że osoby cierpiące na zaburzenia afektywne dwubiegunowe zwykle zaprzeczają swojej chorobie, w okresach prawidłowego nastroju negują znaczenie poprzednich epizodów manii, twierdząc na przykład, że ich zachowanie mogło być spowodowane konsekwencją niewłaściwego dbania o siebie.
Według koncepcji Melanie Klein, psychoterapia w przypadku zaburzeń afektywnych dwubiegunowych miałaby na celu ułatwienie procesu żałoby. Z rozwojem tego typu zaburzeń wiąże się doświadczenie utraty rodzica, zwłaszcza matki we wczesnym dzieciństwie. Dzieci, które tracą matkę przed ukończeniem 5. roku życia są czterokrotnie bardziej narażone na ryzyko rozwoju zaburzeń afektywno dwubiegunowych. Pojawienie się manii w życiu dorosłym jest związane z urazami fizycznymi zaznanymi przez pacjenta w dzieciństwie. Osoba, cierpiąca na zaburzenia afektywne dwubiegunowe ma silną potrzebę zaprzeczania agresji doświadczanej w najwcześniejszych latach życia. Groźba agresywnych i prześladowczych uczuć powoduje potrzebę wzbudzenia strategii obronnych, które zaprzeczą tym emocjom. Często stają się one maniakalne. Po epizodzie manii, pacjent może sobie uświadomić, że stanowi zagrożenie dla siebie i bliskich. Wówczas zaczyna czuć skruchę z powodu szkód, które wyrządził innym podczas epizodu manii. W tym momencie psychoterapia może pomóc pacjentowi w połączeniu kochających i agresywnych aspektów siebie i ważnych osób w jego życiu. Gdy uczucia prześladowcze i agresywne łagodnieją, pacjent nie potrzebuje już tak bardzo maniakalnych form obrony. Psychoterapeuta pomaga również pacjentowi w uporządkowaniu relacji, w której dobro dominuje nad złem a miłość nad nienawiścią.
Jak pokazują badania, przyjmowanie leków, które miałyby na celu zapobiec nawrotom zaburzeń afektywnych dwubiegunowych nie jest w pełni skuteczne. Wskazane jest tutaj dodatkowo podjęcie procesu psychoterapii, który mógłby pomagać pacjentowi w rozpoznawaniu czynników stresogennych. To właśnie sytuacje stresowe często są odpowiedzialne za ponowne pojawienie się zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Dlatego tak ważne są tu odziaływania psychologiczne w chwilach silnego stresu. Ponadto, psychoterapia może pomóc pacjentowi w poprawie funkcjonowania w rodzinie oraz przepracować wpływ, jaki choroba wywiera na pacjenta i jego najbliższych.
Zaburzenia afektywne dwubiegunowe różnią się przebiegiem i u każdej osoby mogą jawić się nieco inaczej. Zaburzenia te utrzymują się przez całe życie oraz charakteryzują się częstymi nawrotami. Należy jednak zaznaczyć, że współcześnie stosowane leczenie odznacza się dużą skutecznością.
